Kính thưa quý thính giả, lịch sử Việt Nam thời cận đại ghi lại nhiều vị tướng tuẫn tiết khi thành thất thủ theo quan niệm “Sinh vi tướng, tử vi thần”. Trong số đó có một vị tướng trấn thủ thành Bình Định, khi thành thất thủ, ông xin quân Tây Sơn tha chết cho dân quân trong thành và sau đó tự thiêu. Qua chuyên mục Danh Nhân Nước Việt tuần này, chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài “Hoài Quốc Công Võ Tánh” của Việt Thái qua giọng đọc của Minh Nguyệt để kết thúc chương trình phát thanh tối hôm nay.
Hoài Quốc Công Võ Tánh
Việt Thái
Những tưởng ra tay giúp nước nhà,
Ai dè bình địa nổi phong ba.
Xót người vị quốc liều thân ngọc,
Khiến thiếp cô phòng ủ mặt hoa.
Gối mộng mơ màng duyên nợ cũ,
Đài mây xiêu lạc phách hồn xa.
Lửa trung đốt đỏ gương hào kiệt,
Nóng ruột thuyền quyên giọt lệ sa!
Đó là 8 câu thơ của công chúa Ngọc Du khóc chồng khi hay tin Võ Tánh tuẫn tiết.
Võ Tánh ra đời tại huyện Phước An, tỉnh Biên Hoà, sau dời về huyện Bình Dương, Gia Định. Vì không chịu thần phục Tây Sơn nên từ năm 1783 đến năm 1788, ông cùng với người anh là Võ Nhàn tập hợp lực lượng nổi dậy tại thôn Vườn Trầu xưng là Nghĩa quân Kiến Hòa, chiếm giữ cả vùng Gò Công.
Năm 1788, nhận lời mời của Nguyễn Phúc Ánh, ông đến Sa Đéc hội binh, được phong là Tiên phong dinh Khâm sai chưởng cơ và được chúa Nguyễn gả em gái là Ngọc Du.
Năm 1790, Võ Tánh tiến đánh thành Diên Khánh, đánh bại tướng Tây Sơn là Đào Văn Hồ.
Năm 1793, Võ Tánh được thăng chức Bình Tây Tham Thắng Tướng Quân.
Khi trấn thủ thành Diên Khánh, Võ Tánh dùng mưu đuổi quân Tây Sơn đến vây thành vào năm 1794. Sau đó ông được phong tước Quận Công và lãnh chức Đại Tướng Quân.
Năm 1797, ông theo chúa Nguyễn ra đánh Quảng Nam. Thừa thắng, ông vượt qua sông Mỹ Khê, Quảng Ngãi đánh bại Đô đốc Nguyễn Văn Giáp.
Năm 1799, ông tiến đánh Quy Nhơn. Vào cửa biển Thị Nại, ông và Nguyễn Huỳnh Đức đánh thắng quân Tây Sơn tại Thị Giả. Đô đốc Lê Chất đầu hàng và xin làm thuộc tướng. Sau đó, ông chận đánh quân của Thái phó Tây Sơn là Lê Văn Đang tại làng Kha Đạo, bắt được 6 ngàn quân và 50 thớt voi. Các tướng Tây Sơn là Lê Văn Thanh và Nguyễn Đại Phát phải mở thành Quy Nhơn xin hàng. Từ đó thành Quy Nhơn được đổi tên là thành Bình Định.
Năm 1801, khi đại quân chúa Nguyễn rút về Gia Định, thành Bình Định được giao cho Võ Tánh và Lễ bộ Tham tri Ngô Tùng Châu trấn giữ. Ngay sau đó thành này bị đại quân Tây Sơn, dưới quyền chỉ huy huy của Thái phó Trần Quang Diệu và tướng Võ Văn Dũng đến bao vây. Trần Quang Diệu sai đắp lũy chung quanh thành và chia quân bao vây 4 mặt suốt 14 tháng.
Võ Tánh và Ngô Tùng Châu sai người đem mật thư khuyên chúa Nguyễn kéo quân ra đánh Phú Xuân, để 2 ông cùng thủ thành cầm chân quân Tây Sơn. Chúa Nguyễn nghe theo, đánh chiếm được Phú Xuân vào tháng 5 năm 1801.
Trần Quang Diệu và Võ Văn Dũng nghe tin Phú Xuân thất thủ, liền đem quân ra cứu viện. Nhưng khi quân ra tới Quảng Nam thì bị chận đường nên phải lui binh. Trần Quang Diệu nổi giận, tung quân ngày đêm đánh thành Bình Định.
Trong thành thiếu lương thực, Võ Tánh gửi cho Trần Quang Diệu một bức thư, xin tha chết cho quân dân trong thành và sai thuộc hạ lấy rơm củi chất dưới lầu Bát Giác, đổ thêm thuốc súng, rồi châm lửa tự thiêu. Ngô Tùng Châu cũng uống thuốc độc tự vẫn vào ngày 7 /7/1801.
Khi chiếm được thành, xúc động trước sự trung dũng của Võ Tánh và Ngô Tùng Châu, Trần Quang Diệu sai người tẩm liệm thi hài 2 ông tử tế và không giết hại hàng binh nhà Nguyễn.
Năm 1802, khi chúa Nguyễn chiếm được Phú Xuân, quân Tây Sơn mất Trấn Ninh, Trần Quang Diệu và Võ Văn Dũng phải bỏ thành theo thượng đạo qua Lào về cứu vua Cảnh Thịnh.
Vua Gia Long lên ngôi truy tặng Võ Tánh là Dực vận Thái úy Quốc công. Năm 1831, vua Minh Mạng truy phong cho ông là Hoài Quốc công.
Tại đầu ấp Gò Tre, xã Long Thuận, thị xã Gò Công, hiện có ngôi đền thờ Võ Tánh mang tên là Võ Quốc Công Miếu. Trước năm 1975 tại Sài Gòn có 2 con đường mang tên Võ Tánh.
* * *
Cho dù ở phe nào trong giai đoạn tranh giành quyền lực, Võ Tánh hay Trần Quang Diệu đều chứng tỏ khí phách làm tướng của mình. Dù là tuẫn tiết theo thành, hay chiếm thành, cả 2 đều thể hiện tấm lòng trân quý sinh mệnh người dân và binh sĩ. Đặc biệt là lòng tôn kính với đối thủ.
Chính vì thế khi nhắc đến Võ Tánh, là phải nhắc đến Trần Quang Diệu, nhắc đến việc Gia Long lăng trì xử tử 2 vợ chồng ông sau khi đánh bại Tây Sơn. Việc trả thù dã man của nhà Nguyễn là một vết ô nhục trong sử Việt, nếu so với tấm lòng khoan dung độ lượng của nhà Trần khi đốt toàn bộ thư xin hàng giặc Nguyên của các quan lại hèn nhát.
Thế nhưng, vết ô nhục lớn nhất trong lịch sử dân tộc là sau hàng chục năm chấm dứt chiến tranh, tập đoàn CSVN hiện vẫn còn trả thù Quân – Cán – Chính VNCH, khiến cho hàng trăm ngàn thương phế binh phải sống vất vưởng bên lề xã hội. Hơn thế nữa CS còn bỏ tù và đày đọa những người bất đồng chính kiến. Như thế thì ai tàn bạo hơn ai? Triều đình nhà Nguyễn hay Tập đoàn CSVN hiện nay? Sự thật quá rõ ràng, CSVN không thể chối cãi được!
